Main Article Content
Abstract
This research examines the evolution of Afghanistan's higher education curriculum revision. Employing a qualitative research method with a historical perspective, the study draws upon available sources, documents, and in-depth semi-structured interviews with key experts in higher education and academic staff. The results underscore a dynamic transformation in the academic curriculum from 1311 to 1400. This progression encompasses experiences before and after the civil wars, transitioning from a relatively independent and national curriculum system in the initial phase to an ideological and centralized system in the subsequent period. Following a decade of stagnation, significant curriculum revisions were implemented. Consequently, 165 academic fields were identified for revision, with 71 fields having undergone revision by the onset of 1400.
Keywords
Article Details
Copyright (c) 2025 Journal of Social Sciences - Kabul University

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
References
- اندیشمند، محمد اکرام. (1389). معارف عصری افغانستان "1282-1389 هـ ش 1903-2010"، کابل: انتشارات میوند.
- دولتآبادی، بصیراحمد. (1382). شناسنامه افغانستان، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- دیبا و اجاری، طلعت، یمنی دوطس سرخابی، محمد، عارفی، محبوبه و فرداش، هاشم. (1390). مفهوم پردازی الگوهای برنامهریزی درسی آموزش عالی(تجربیات ودستآوردها)، فصلنامه تحقیق در برنامهریزی درسی، 8(2).
- ریاست انکشاف برنامههای علمی.( 1398). نصاب تحصیلی رشته تاریخ، برنامه ملی بازنگری و انکشاف نصاب تحصیلی پوهنتونهای کشور، کابل: انتشارات وزارت تحصیلات عالی.
- ریاست انکشاف برنامههای علمی. (17/ 10/ 1399). گزارش سال 1399 برنامه ملی بازنگری و انکشاف نصابهای تحصیلی، کابل: ریاست انکشاف برنامههای علمی، وزارت تحصیلات عالی افغانستان.
- سالنامه افغانستان.(1358). کابل: انتشارات مطبعه دولتی، شماره 44و57، ص 1093.
- سلیمی، لادان وهمکاران. (1393). تبیین سیر تحول و اصلاح نظام برنامه درسی آموزش عالی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، دو فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، سال 5 ، شماره 9، بهار و تابستان 1393، ص 52-73.
- فتحی و اجارگاه، کوروش.(1392). راهنمای عملی بازنگری برنامههای درسی در پوهنتونها و موسسات آموزش عالی، تهران: انتشارات مهربان.
- فتحی و اجارگاه، کوروش.(1395). برنامه درسی به سوی هویتهای جدید، تهران: انتشارات آییژ.
- فرهنگ، میرمحمد صدیق. (1383). افغانستان در پنج قرن اخیر، تهران: انتشارات جاویدان.
- فولن، مایکل. (1985). تغییر برنامه درسي، ترجمه احمد رضا نصر. ( 1381). مندرج در کتاب برنامه درسي نظر گاهها، رویکردها و چشماندازها، پدیدآورنده: محمود مهرمحمدي، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوي .
- کامگار، جمیل الرحمن. ( 1387). تاریخ معارف افغانستان، کابل: انتشارات میوند.
- کمیسیون ملی نصاب تحصیلی. (1399). رهنمود بازنگری و انکشاف نصاب تحصیلی، کابل: وزارت تحصیلات عالی افغانستان.
- کمیسیون ملی نصاب تحصیلی. (تابستان 1400). رهنمود بازنگری و انکشاف نصاب تحصیلی، کابل: انتشارات وزارت تحصیلات عالی.
- گال، مردیت؛ والتر بورگ، و جویس گال. (1386). روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی، مترجمین: احمد رضا نصر و دیگران، تهران: انتشارات پوهنتونی شهید بهشتی، چاپ دوم.
- گرازش فشرده از فعالیتهای وزارت معارف، 1381 )عقرب/آباد 1383(، چاپ ریاست نشرات وزارت معارف، ص 5 و 6.
- مهرمحمدی، محمود و همکاران. (1388). برنامه درسی: نظرگاهها، رویکردها و چشماندازها، چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت.
- نصر، احمد رضا، اعتماد زاده، هدایت و نیلي، محمدرضا. (1386). برنامه درسي و طراحي در پوهنتونها و مراکز آموزش عالي، اصفهان: انتشارات جهاد پوهنتونی .
- نگاهی به دستآوردهای وزارت تحصیلات عالی در سال 1399. (1399). کابل: انتشارات وزارت تحصیلات عالی.
- نوروز زاده، رضا و فتحی و اجارگاه، کوروش. (1387). درآمدی بر برنامهریزی درسی پوهنتونی، تهران: ناشر مؤسسه تحقیق و برنامهریزی آموزش عالی.
- نیازی، امیدوار. (1368) . عوامل و نتایج کودتای هفت ثور، چاپ پشاور.
- وزارت تحصیلات عالی جمهوی اسلامی افغانستان. (1395). پلان استراتژیک ملی تحصیلات عالی 1395-1399.
- Adam, F. ( 2009) . Curriculum Reform in Higher Education: Humanities Case Study. PhD. Thesis, University of the Witwatersand , Johannesburg, South Africa.
- Babury, Mohammad .Osman. & Hayward. M, Fred. (2014). Afghanistan Higher Education The Struggle for Quality, Merit, and Transformation. Planning for Higher Education Journal | V42N2 January–March 2014.
- Bernadette Baker (1996) The History of Curriculum or Curriculum History? What is the Field and Who Gets to Play on it?, Curriculum Studies, 4:1, 105-117, DOI: 10.1080/0965975960040106
- Daniel, Couch. (2018): The policy reassembly of Afghanistan's higher education system.
- Davis, D.C., Rhodes, R., & Baker, A.S.(1998). Curriculum revision: Reaching faculty consensus through the nominal group technique. Journal of Nursing Education, 37(7),326-328.
- Esmaeily. Asad, Pahwa. Anil, Thompson. J. & Watt, Donald.(2010). Challenges and Opportunities for Strengthening Higher Education in Afghanistan. American Society for Engineering Education, 2010.
- Mountainscape. © (2013) International Bank for Reconstruction and Development /Publisher: The World Bank 1818 H Street NW.Washington DC 20433. Telephone: 202-473-1000. Internet: www.worldbank.org
- Hayward. M, Fred.(2015). Transforming Higher Education in Afghanistan: Success Amidst Ongoing Struggles. Society for College and University Planning. www.scup.org © 2015 by the Society for College and University Planning All rights reserved. Published 2015.ISBN 978-1-937724-51-1
- Hicks, O. (2007). Curriculum In Higher Education In Australia Hello? In Enhancing Higher Education Theory And Scholar Ship, Proceeding of The Goth Herdsa Annual Confrance.
- Ibrahimi.N. (2014). Bureaucratic Policies and Patronage Politics Prospects and Challenges of Private Higher Education in Afghanistan:Afghanistan Analysts Network. Afghanistan Watch.
- Johnson, B., Christensen, L. (2012). Educational Research: Quantitative, Qualitative, and Mixed Approaches.USA: SAGE Publication, 625 p.
- Lawton, D. (1993). Curriculum Studies and Educational Planning. London: Hodder and Stought, P.30.
- Mussawy, Sayed Ahmad Javid and Rossman, Gretchen B (2020) "Faculty Members’ Perceptions of Quality Assurance and Accreditation in Afghanistan," Higher Learning Research Communications: Vol. 8 , Article4.DOI: 10.18870/hlrc.v7i2.402. Available at: https://scholarworks.waldenu.edu/hlrc/vol8/iss2/4.
- Sabar,N.(1994).Curriculum Development at School Level. International Encyclopedia of Education.
- Stark , J. (1997). Program and Level Curriculum Development. Research in Higher Education,
- Vol,38,NO,1.
References
اندیشمند، محمد اکرام. (1389). معارف عصری افغانستان "1282-1389 هـ ش 1903-2010"، کابل: انتشارات میوند.
دولتآبادی، بصیراحمد. (1382). شناسنامه افغانستان، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
دیبا و اجاری، طلعت، یمنی دوطس سرخابی، محمد، عارفی، محبوبه و فرداش، هاشم. (1390). مفهوم پردازی الگوهای برنامهریزی درسی آموزش عالی(تجربیات ودستآوردها)، فصلنامه تحقیق در برنامهریزی درسی، 8(2).
ریاست انکشاف برنامههای علمی.( 1398). نصاب تحصیلی رشته تاریخ، برنامه ملی بازنگری و انکشاف نصاب تحصیلی پوهنتونهای کشور، کابل: انتشارات وزارت تحصیلات عالی.
ریاست انکشاف برنامههای علمی. (17/ 10/ 1399). گزارش سال 1399 برنامه ملی بازنگری و انکشاف نصابهای تحصیلی، کابل: ریاست انکشاف برنامههای علمی، وزارت تحصیلات عالی افغانستان.
سالنامه افغانستان.(1358). کابل: انتشارات مطبعه دولتی، شماره 44و57، ص 1093.
سلیمی، لادان وهمکاران. (1393). تبیین سیر تحول و اصلاح نظام برنامه درسی آموزش عالی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، دو فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، سال 5 ، شماره 9، بهار و تابستان 1393، ص 52-73.
فتحی و اجارگاه، کوروش.(1392). راهنمای عملی بازنگری برنامههای درسی در پوهنتونها و موسسات آموزش عالی، تهران: انتشارات مهربان.
فتحی و اجارگاه، کوروش.(1395). برنامه درسی به سوی هویتهای جدید، تهران: انتشارات آییژ.
فرهنگ، میرمحمد صدیق. (1383). افغانستان در پنج قرن اخیر، تهران: انتشارات جاویدان.
فولن، مایکل. (1985). تغییر برنامه درسي، ترجمه احمد رضا نصر. ( 1381). مندرج در کتاب برنامه درسي نظر گاهها، رویکردها و چشماندازها، پدیدآورنده: محمود مهرمحمدي، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوي .
کامگار، جمیل الرحمن. ( 1387). تاریخ معارف افغانستان، کابل: انتشارات میوند.
کمیسیون ملی نصاب تحصیلی. (1399). رهنمود بازنگری و انکشاف نصاب تحصیلی، کابل: وزارت تحصیلات عالی افغانستان.
کمیسیون ملی نصاب تحصیلی. (تابستان 1400). رهنمود بازنگری و انکشاف نصاب تحصیلی، کابل: انتشارات وزارت تحصیلات عالی.
گال، مردیت؛ والتر بورگ، و جویس گال. (1386). روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی، مترجمین: احمد رضا نصر و دیگران، تهران: انتشارات پوهنتونی شهید بهشتی، چاپ دوم.
گرازش فشرده از فعالیتهای وزارت معارف، 1381 )عقرب/آباد 1383(، چاپ ریاست نشرات وزارت معارف، ص 5 و 6.
مهرمحمدی، محمود و همکاران. (1388). برنامه درسی: نظرگاهها، رویکردها و چشماندازها، چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت.
نصر، احمد رضا، اعتماد زاده، هدایت و نیلي، محمدرضا. (1386). برنامه درسي و طراحي در پوهنتونها و مراکز آموزش عالي، اصفهان: انتشارات جهاد پوهنتونی .
نگاهی به دستآوردهای وزارت تحصیلات عالی در سال 1399. (1399). کابل: انتشارات وزارت تحصیلات عالی.
نوروز زاده، رضا و فتحی و اجارگاه، کوروش. (1387). درآمدی بر برنامهریزی درسی پوهنتونی، تهران: ناشر مؤسسه تحقیق و برنامهریزی آموزش عالی.
نیازی، امیدوار. (1368) . عوامل و نتایج کودتای هفت ثور، چاپ پشاور.
وزارت تحصیلات عالی جمهوی اسلامی افغانستان. (1395). پلان استراتژیک ملی تحصیلات عالی 1395-1399.
Adam, F. ( 2009) . Curriculum Reform in Higher Education: Humanities Case Study. PhD. Thesis, University of the Witwatersand , Johannesburg, South Africa.
Babury, Mohammad .Osman. & Hayward. M, Fred. (2014). Afghanistan Higher Education The Struggle for Quality, Merit, and Transformation. Planning for Higher Education Journal | V42N2 January–March 2014.
Bernadette Baker (1996) The History of Curriculum or Curriculum History? What is the Field and Who Gets to Play on it?, Curriculum Studies, 4:1, 105-117, DOI: 10.1080/0965975960040106
Daniel, Couch. (2018): The policy reassembly of Afghanistan's higher education system.
Davis, D.C., Rhodes, R., & Baker, A.S.(1998). Curriculum revision: Reaching faculty consensus through the nominal group technique. Journal of Nursing Education, 37(7),326-328.
Esmaeily. Asad, Pahwa. Anil, Thompson. J. & Watt, Donald.(2010). Challenges and Opportunities for Strengthening Higher Education in Afghanistan. American Society for Engineering Education, 2010.
Mountainscape. © (2013) International Bank for Reconstruction and Development /Publisher: The World Bank 1818 H Street NW.Washington DC 20433. Telephone: 202-473-1000. Internet: www.worldbank.org
Hayward. M, Fred.(2015). Transforming Higher Education in Afghanistan: Success Amidst Ongoing Struggles. Society for College and University Planning. www.scup.org © 2015 by the Society for College and University Planning All rights reserved. Published 2015.ISBN 978-1-937724-51-1
Hicks, O. (2007). Curriculum In Higher Education In Australia Hello? In Enhancing Higher Education Theory And Scholar Ship, Proceeding of The Goth Herdsa Annual Confrance.
Ibrahimi.N. (2014). Bureaucratic Policies and Patronage Politics Prospects and Challenges of Private Higher Education in Afghanistan:Afghanistan Analysts Network. Afghanistan Watch.
Johnson, B., Christensen, L. (2012). Educational Research: Quantitative, Qualitative, and Mixed Approaches.USA: SAGE Publication, 625 p.
Lawton, D. (1993). Curriculum Studies and Educational Planning. London: Hodder and Stought, P.30.
Mussawy, Sayed Ahmad Javid and Rossman, Gretchen B (2020) "Faculty Members’ Perceptions of Quality Assurance and Accreditation in Afghanistan," Higher Learning Research Communications: Vol. 8 , Article4.DOI: 10.18870/hlrc.v7i2.402. Available at: https://scholarworks.waldenu.edu/hlrc/vol8/iss2/4.
Sabar,N.(1994).Curriculum Development at School Level. International Encyclopedia of Education.
Stark , J. (1997). Program and Level Curriculum Development. Research in Higher Education,
Vol,38,NO,1.